ده‌نگی ئه‌مه‌ریکا ▪ Kurdish 

حکومه‌تی هه‌رێم به‌ فیرمی به‌ کوردی ڕۆژهه‌ڵات ده‌ڵێت ئێرانی

نه‌ک کورد

له‌ لایه‌ن Jani Diylan شه‌ممه‌, 28 ی مانگی هه‌شت 2010 

 

حکومه‌تی هه‌رێم به‌ فیرمی به‌ کوردی ڕۆژهه‌ڵات ده‌ڵێت ئێرانی نه‌ک کورد

ئه‌مرۆ ژماره‌یه‌کی زۆر له‌ کورده‌کانی به‌شه‌کانی تری کوردستان به‌ هۆی جۆراو جۆر له‌ کوردستانی عیراق ده‌ژێن. له‌ مێزگردی ئه‌م هه‌فته‌ماندا له‌گه‌ڵ ڕۆژنامه‌ نووس کاوه‌ قوره‌ێشی و ڕۆژنامه‌ نووس و چالاکی کارو باری ڕامیاری عارف نادری تێشک ده‌خه‌ێنه‌ سه‌ر کورده‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان. ئه‌وان ده‌ڵێن کورده‌کانی ڕۆژهه‌ڵات له‌ سێ قوناغدا بۆ هه‌رێمی کوردستانی عیراق هاتوون و حکومه‌تی هه‌رێم به‌ پێ یاسای عیراقی و فیدراڵی خوی سه‌ودایان له‌گه‌ڵ ده‌کات ، که‌ سه‌ودایه‌کی نا دروسته‌ به‌ هوی ڕیشه‌ یاساییه‌که‌ی که‌ له‌ به‌دی و نادروستی یاساکه‌دایه‌ و‌ شێوه‌ی  سودای حکومه‌تێک له‌گه‌ڵ په‌نابه‌ره‌که‌دا که‌ به‌ داخه‌وه‌ لێره‌دا ‌هیچ کام له‌و پرێنسێپ و یاسایانه‌ له‌ به‌رامبه‌ر به‌ په‌نابه‌رانی کوردی ڕۆژهه‌ڵاتدا ڕه‌چاو ناکرێت.

http://www.voanews.com/kurdish/news/round_table_28aug10-101722848.html

 

ده‌نگی ئه‌مه‌ریکا ▪ Kurdish 

 

'ره‌نج نامه‌ی حه‌مزه که‌ره‌می': له‌ هه‌ره‌شه‌ی ده‌ست درێژی 

جنسی و ئیعدامه‌وه‌ تا ناوزه‌راندنی رێبه‌رانی بزوتنه‌وه‌

 

له‌ لایه‌ن Motabar Shirwani مۆعته‌به‌ر شێروانی هه‌ینی, 27 ی مانگی هه‌شت 2010

حه‌مزه‌ که‌ره‌می گرتووی سیاسی و  سه‌رکرده‌یه‌کی پێشووی سوپای پاسدارانی ئێران له‌ نامه‌یه‌ک دا که‌ به‌ 'ره‌نج نامه‌ی حه‌مزه که‌ره‌می' ناوی ده‌رکردوه‌، به‌وردی باس ده‌کات که‌ به‌ شێوه‌یه‌کی ده‌ر‌ندانه به‌دره‌فتاری ده‌گه‌ڵ کراوه‌، ئه‌شکه‌نجه‌ی جه‌سته‌یی و رووحی دراوه‌  وته‌نانه‌ت هه‌ره‌شه‌ی ده‌ست درێژی ‌سێکسی لێ کراوه‌.

رۆژنامه‌وان عاره‌ف نادری ده‌ڵێت ئه‌مه‌ شتێکی تازه‌ نیه‌ که‌ له‌ به‌ندیخانه‌کانی کۆماری ئیسلامی دا  به‌م جۆره‌ ئه‌شکه‌نجه‌ی زه‌ندانیان  ده‌که‌ن،  به‌م جۆره‌ هه‌ره‌شه‌یان لێده‌که‌ن و  به‌م جۆره‌ هه‌ره‌شه‌ی سووک کردنی که‌سایه‌تیو و شکاندنی  ئیراده‌ی  به‌ندکراوانی سیاسی و  هه‌روه‌ها ده‌ژبه‌رانی کۆمار ی  له‌ ناو زیندانه‌کانیاندا ده‌درێت.

ده‌توانن له‌ ڕێی کلیککردنی ئه‌و

http://www.voanews.com/kurdish/news/---------------101646523.html

پێشانگا بۆچی‌‌و فێستیڤاڵ بۆ كێ‌؟!

له‌ رۆژانی‌ 12 تا 17ی‌ مانگی‌ گه‌لاوێژ پێشانگای‌ چاپه‌مه‌نییه‌كانی‌ پارێزگای‌ كوردستان له‌ شاری‌ سنه‌دا كرایه‌وه‌‌و چه‌ند رۆژ دواتر یه‌كه‌مین فیستیڤاڵی‌ ئوستانیی‌ چاپه‌مه‌نی‌‌و هه‌واڵنێرییه‌كانیش له‌ رۆژی‌ 17ی‌ گه‌لاوێژ كه‌ له‌ لایه‌ن رێژیمی‌ ئێرانه‌وه‌ وه‌كوو رۆژی‌ "هه‌واڵنێر" ناو نراوه‌، به‌ڕێوه‌ چوو. بێ‌‌گومان هه‌ڵگرتنی‌ هه‌ر چه‌شنه‌ هه‌نگاوێكی‌ فه‌رهه‌نگی‌، به‌تایبه‌ت له‌ بواری‌ چاپه‌مه‌نییه‌كاندا كه‌ وه‌كوو ده‌سه‌ڵاتی‌ چواره‌می‌ دێموكراسی‌ ده‌ژمێردرێن، جێگای‌ سه‌رنج‌و خۆشحاڵییه‌، به‌ڵام له‌ نه‌بوونی‌ چاپه‌مه‌نییه‌كان‌و بێ‌ قه‌ڵه‌مكردنی‌ خاوه‌ن قه‌ڵه‌مه‌كان كه‌ به‌ شێوه‌ی‌ زۆره‌ملی‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چن، باس له‌ فیستیڤاڵ‌و جێژن‌و رێوڕه‌سم بۆگرتن خۆی‌ له‌ خۆیدا جۆرێك رووهه‌ڵماڵاوی‌‌و گاڵته‌كردن به‌ راستییه‌كانه‌. پێشانگا بۆ چی‌‌و فیستیڤاڵ بۆ كێ‌؟! چوونكه‌ نه‌ لاپه‌ڕه‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ وه‌شان‌و نه‌ قه‌ڵه‌مێك ده‌رفه‌تی‌ هه‌یه‌ بۆ نووسین! به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌م بانگه‌شه‌یه‌ش دواترین راگه‌یاندراوی‌ كۆمه‌ڵێك له‌ رۆژنامه‌وانانی‌ كوردستانه‌، كه‌ له‌وێدا ده‌ڵێن: "كاری‌ رۆژنامه‌وانی‌ له‌ كوردستان وه‌كوو رۆیشتن به‌ سه‌ر مه‌یدانی‌ میندایه‌". ته‌نانه‌ت "سروه‌"ش كه‌ جگه‌ له‌ ئه‌ده‌بیات، بابه‌تی‌ دیكه‌ی‌ تێدا نه‌بوو، له‌ به‌ره‌به‌ری‌ ئه‌م فیستیڤاڵه‌دا، راده‌ستی‌ مێژوو كرا. هاوته‌ریب له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش ته‌نیا له‌ شاری‌ سنه‌دا، دوو رۆژنامه‌وان‌و چالاكی‌ فه‌رهه‌نگیی‌ كورد، نیعمه‌ت ئه‌سه‌دی‌ (به‌رپرسی‌ پێوه‌ندییه‌كانی‌ وه‌رزنامه‌ی‌ ژیوار)‌و یه‌حیا سه‌مه‌دی‌ (سه‌رنووسه‌ری‌ پێشووی‌ حه‌وتوونامه‌ی‌ سۆران) راپێچی‌ گرتووخانه‌كان ده‌كرێن.
ئه‌گه‌رچی‌ ئاماره‌ ده‌وڵه‌تییه‌كان باس له‌ وه‌شانی‌ 21 بڵاڤۆك له‌ پارێزگای‌ كوردستان ده‌كه‌ن، به‌ڵام راستییه‌كان پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌مه‌مان پێ‌ نیشان ده‌ده‌ن‌و ره‌نگه‌ مه‌به‌ستی‌ ئه‌وان هه‌واڵنامه‌ نێوخۆییه‌كانی‌ داموده‌زگا ده‌وڵه‌تییه‌كان بێ‌، چوونكه‌ بیجگه‌ له‌ "نیشتمان"، "سۆران"‌و "دیار كۆهه‌ن"، "سیروان" بڵاو ده‌بێته‌وه‌ كه‌ به‌تاڵ له‌ هه‌ر چه‌شنه‌ نێوه‌رۆكێكه‌‌و بوونی‌ هیچ شوێندانه‌رییه‌كی‌ نیه‌. به‌ واتایه‌كی‌ دیكه‌ "بڵاڤۆكی‌ زه‌رد"ه‌، نه‌ك كۆڵه‌كه‌ی‌ چواره‌می‌ دێموكراسی‌. له‌ ئازه‌ربایجانی‌ رۆژئاواش بێجگه‌ گۆڤاری‌ "مه‌هاباد" بڵاوكراوه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ كوردی‌ یان فارسی‌ ـ كوردی‌ نیه‌‌و ئیلام‌و كرماشانیش كه‌ قه‌ت هه‌لێكی‌ ئه‌وتۆیان بۆ نه‌ڕه‌خساوه‌. دۆخێك كه‌ به‌و قه‌ناعه‌ته‌مان ده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ناوی‌ پارێزگای‌ بێ‌ رۆژنامه‌ بۆ پارێزگای‌ كوردستان‌و سه‌رجه‌م هه‌رێمی‌ كوردنشینی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ كوردستان ناوێكی‌ پڕ نێوه‌رۆكتره‌. له‌م نێوه‌دا گاڵته‌جاڕبوونی‌ گوتار‌و كرداری‌ رێژیم‌و به‌رپرسانی‌ ته‌نیا كردنه‌وه‌ی‌ پێشانگا‌و فیستیڤاڵی‌ چاپه‌مه‌نی‌ له‌ هه‌رێمی‌ بێ‌ رۆژنامه‌دا نیه‌، به‌ڵكوو ئه‌وان‌و خامنه‌یی‌ رێبه‌ریان ناوی‌ "پارێزگای‌ فه‌رهه‌نگییان" له‌ سه‌ر كوردستان داناوه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی‌ به‌ كردار ده‌كرێ‌ ته‌نیا روانگه‌ی‌ په‌تیی‌ ئه‌منییه‌تییه‌. بۆیه‌ له‌ دوایین جێبه‌جێكردنی‌ مۆره‌كانی‌ خۆیانیشدا، شه‌هبازی‌، جێگری‌ پێشووی‌ ئه‌منییه‌تیی‌ پارێزگای‌ كوردستان ده‌بێته‌ پارێزگار‌و قوباد مه‌یمنه‌ت‌ئابادی‌، ئه‌ندامی‌ چالاكی‌ "لیباس شه‌خسییه‌كانی‌ شاری‌ قوڕوه‌" ده‌كرێته‌ به‌رپرسی‌ باڵای‌ ئیداره‌ی‌ فه‌رهه‌نگ‌و ئیرشادی‌ ئیسلامیی‌ كوردستان. هه‌روه‌ها جیا له‌ نه‌بوونی‌ سینه‌ما‌و شوێنی‌ فه‌رهه‌نگیی‌ تایبه‌ت له‌ زۆربه‌ی‌ شاره‌كانی‌ كوردستان له‌م دواییانه‌دا گه‌وره‌ترین هۆڵی‌ سینه‌مای‌ كوردستانیش، واته‌ سینه‌ما به‌همه‌نی‌ سنه‌ش داخراوه‌‌و هیچ پلانێكی‌ زانستی‌‌و گونجاو بۆ ره‌خساندنی‌ به‌ستێن‌و به‌هێزكردنی‌ ژێر بنا فه‌رهه‌نگییه‌كان له‌ ئارادا نیه‌.
گه‌وره‌ترین مانۆڕ‌و پڕۆژه‌ی‌ فه‌رهه‌نگی‌ رێژیم كاناڵه‌ ناوچه‌ییه‌كانی‌ پارێزگا كوردنشینه‌كان‌و كاناڵی‌ ئاسمانی‌ سه‌حه‌ره‌، كه‌ نه‌ك ته‌نیا له‌ خزمه‌تی‌ په‌ره‌ئه‌ستاندنی‌ فه‌رهه‌نگی‌ كوردیدا نیه‌، به‌ڵكوو به‌ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌ مه‌ترسیداریش له‌ قه‌ڵه‌م ده‌درێن، به‌م پێیه‌ به‌ڵگه‌كان‌و ئه‌زموونه‌كانی‌ ئه‌م ساڵانه‌ ده‌خه‌ری‌ ئه‌وه‌ن كه‌ پلانه‌ فه‌رهه‌نگییه‌كان به‌ دوای‌ ده‌سته‌به‌ربوونی‌ ئامانجی‌ ئه‌منییه‌تی‌‌و به‌لاڕێبردن دان. هه‌ر له‌م ئاراسته‌یه‌دا، به‌رپرسی‌ باڵای‌ كاروباری‌ چاپه‌مه‌نییه‌كان‌و هه‌واڵنێرییه‌ نێوخۆییه‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌ فه‌رهه‌نگ‌و ئیرشادی‌ ئیسلامی‌ هاوكات له‌گه‌ڵ پێشانگای‌ چاپه‌مه‌نییه‌كان له‌ سنه‌دا، هه‌واڵی‌ دامه‌زراندنی‌ "یه‌كه‌مین هه‌واڵنێریی‌ بان ناوچه‌یی‌ به‌ زمانی‌ كوردی‌" له‌ كوردستاندا به‌ ناوی‌ "كورد پرس" راگه‌یاندووه‌.
كۆماری‌ ئیسلامی‌ راست 20 ساڵ له‌مه‌وبه‌ریش بۆ كۆنتڕۆڵكردن‌و ئاقارپێدانی‌ زمان‌و ئه‌ده‌بی‌ كوردی‌ له‌ ئێران "بڵاوكه‌ره‌وه‌ی‌ سه‌لاحه‌دینی‌ ئه‌یووبی‌"‌و گۆڤاری‌ "سروه‌"ی‌ بنیات نا، به‌ڵام له‌ ئاكامدا نه‌ ته‌نیا سه‌ركه‌وتنێكی‌ به‌ده‌ست نه‌خست به‌ڵكوو نه‌یتوانی‌ هێژمۆنیی‌ فكری‌ خۆی‌ به‌ سه‌ر ئه‌ندامانی‌ كارای‌ ئه‌و ناوه‌نده‌شدا بسه‌پێنێ‌‌و له‌ ئاكامدا وێڕای‌ كێشه‌نانه‌وه‌ی‌ له‌ راده‌به‌ده‌ر بۆیان، هه‌ڵیوه‌شانده‌وه‌‌و چالاكییه‌كانیانی‌ راگرت.
هه‌واڵنێریی‌ كوردیش ته‌نیا ده‌توانێ‌ پلانێكی‌ دیكه‌ له‌و راستایه‌دا بێ‌، چوون له‌ حاڵه‌تێكدا كه‌ رێژیم هه‌موو میدیایه‌كی‌ ئازاد داده‌خات، ماڵپه‌ڕه‌كان فیلتێر‌و كاناڵه‌ ئاسمانییه‌كان رووبه‌ڕووی‌ پارازیت ده‌كاته‌وه‌، كلاسه‌كانی‌ فێركاری‌ زمانی‌ كوردی‌‌و ناوه‌نده‌كانی‌ چاند‌و هونه‌ر هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌، ئه‌م كاره‌ی‌ ته‌نیا ده‌توانێ‌ به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ی‌ پلانێكی‌ كۆن له‌ سیمایه‌كی‌ نوێدا بێت.
به‌رپرسانی‌ پێوه‌ندیدار سه‌باره‌ت به‌ هۆكاره‌كانی‌ وه‌ها هه‌نگاوێك گوتوویانه‌: "كوردستان یه‌كێك له‌ پارێزگا سنوورییه‌كانی‌ وڵاته‌ كه‌ به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ پارێزگاكانی‌ دیكه‌ی‌ وڵات زیاتر له‌ به‌رده‌م هێرشی‌ فه‌رهه‌نگی‌ دوژمناندایه‌...، هه‌روه‌ها بۆ ناردنی‌ فه‌رهه‌نگی‌ وڵات بۆ وڵاتانی‌ عێراق، توركیه‌‌و سووریه‌..." ئه‌مه‌ش ده‌قاوده‌ق ئه‌و ئامانجه‌یه‌ كه‌ به‌شی‌ كوردی‌ كاناڵی‌ ئاسمانیی‌ "سه‌حه‌ر" زیاتر له‌ یه‌ك ده‌یه‌یه‌ خه‌ریكی‌ به‌دواداچوونیه‌تی‌‌و كاردانه‌وه‌ی‌ خراپیشی‌ لێ كه‌وتۆته‌وه‌. له‌لایه‌كی‌ دیكه‌وه‌، گه‌ڵاڵه‌كردنی‌ پڕۆژه‌یه‌كی‌ ئاوه‌ها كه‌ جارێكیش شێواز‌و ئاراسته‌ی‌ كاره‌كانی‌ به‌ ته‌واوی‌ روون نیه‌، نه‌ك ئه‌و جۆره‌ی‌ كه‌ خۆیان رایانگه‌یاندووه‌: "سه‌رنجدان به‌ پێویستی‌‌و زمانی‌ وه‌رگر له‌ بیاڤی‌ جۆراوجۆری‌ ئابووری‌، سیاسی‌، كۆمه‌ڵایه‌تی‌، فه‌رهه‌نگی‌، وه‌رزشی‌‌و... " نیه‌، به‌ڵكوو جۆرێك باشار‌و به‌ره‌نگاری‌ له‌گه‌ڵ كاناڵه‌ ئاسمانییه‌ كوردییه‌كان‌و ته‌نانه‌ت هه‌واڵنێرییه‌ ئینتێرنێتییه‌كانه‌ ، هه‌روه‌ها پڕكردنه‌وه‌ی‌ بۆشاییه‌ك كه‌ له‌م ساڵانه‌دا به‌ هۆی‌ داخستنی‌ حه‌وتوونامه‌ كوردییه‌كان، به‌ندكردنی‌ رۆژنامه‌وانانی‌ كورد‌و ناچاركردنیان به‌ به‌جێهێشتنی‌ وڵات له‌ كوردستاندا هاتۆته‌ ئاراوه‌‌و به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ بۆته‌ هاتنه‌ ئارای‌ جۆرێك رۆژنامه‌وانیی‌ نهێنی‌ ئه‌لكترۆنی‌.
له‌ سۆنگه‌یه‌كی‌ دیكه‌وه‌، به‌پێچه‌وانه‌ی‌ پڕوپاگه‌نده‌كانی‌ رێژیم سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڕه‌شه‌ی‌ فه‌رهه‌نگی‌ دوژمنانی‌ بیانی‌ بۆ سه‌ر فه‌رهه‌نگی‌ كوردی‌، حه‌قیقه‌ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ڕه‌شه‌‌و دوژمنێك هه‌بێ‌، كۆماری‌ ئیسلامی‌‌و داموده‌زگا فه‌رهه‌نگییه‌كان‌و سیستمی‌ په‌روه‌رده‌‌و سیاسه‌تی‌ راگه‌یاندنی‌ ئه‌و رێژیمه‌یه‌.

امام خون و فتوای اهریمنی

جمهوری اسلامی ایران که خمینی به عنوان رهبر و بنیانگذارش شناخته می‌شود و ایده‌ی "ولایت فقیه" نیز از سوی وی در سال 1970 میلادی مطرح و سپس تحت عنوان "حکومت اسلامی و ولایت فقیه" انتشار یافت، اساس و بنیان ایدئولوژیی نوین و دگم بود که در پی تربیت و قرائتی متفاوت از جهان کنونی به نسبت انسان و اجتماع بود. اگرچه این تئوری به علت عدم همخوانی با عصر معاصر، واپسگرایی و سلفی‌گری به اندازه‌ی لازم از سوی صاحبان فکر مورد توجه و کنکاش قرار نگرفت و خطرات و پیامدهای مصیب‌بار آن احساس و برجسته نگردید. اما خمینی و مقلدانش با پیروی از اصل شرعی "تقیه" و عدم شفافیت در بیان مواضعشان به نسبت سرنوشت ملتهای ایران و حتی سیستم حکمرانی در فردای ایران، به‌طور مستمر سعی در اعمال و جای‌انداختن این ایده را کردند. ایده‌ای که در پی ایجاد "امت اسلامی" و "انسان استشهادی" بود. همانندسازیی که پیش از رژیم اسلامی نیز تاریخی سیاه همچون: (اردوگاه مرگ نازی‌ها، گولاک استالینی، کشتار ارمنیان، کشتارهای دسته‌جمعی دره‌ی زیلان و مردم درسیم و...) را نصیب بشریت ساخته بود. همچنانکه در مقدمه‌ی قانون اساسی ایران آمده است که : "سیاست در ایران بر مبنای "امت واحده" اسلامی بنیان نهاده شده است". بر این اساس جهت شناخت ماهیت واقعی جمهوری اسلامی، نظر و خوانشی گذرا به مواضع و رفتارهای این رژیم در نیمه‌ی اول سال 1358، نسبت به ملت کرد، حکایتگر و بیان‌کننده‌ی تمامی حقایق است.
در نوروز سال 58، نخستین جنگ رژیم اسلامی علیه ملت کرد و خواستهایش آغاز شد. ابتدا با قتل‌عام بیش از 400 تن از ساکنین غیرنظامی شهر سنندج، نوروز و بهار خونین سنندج را خلق کردند، پس از آن نیز در 31 فروردین‌ماه 58 با تیراندازی به متینگ مردمی حزب دمکرات در شهر نقده، به غیر از کاشتن بذر نفاق و تلاش در جهت ایجاد جنگ اتنیکی، می‌خواست زمینه و بسترهای لازم را جهت اعمال سرکوبی همه‌جانبه و سرتاسری در کردستان آماده سازد، زیرا رژیم‌های توتالیتر و سرکوبگر بدون آمادگی و اقدامات قبلی و بهانه‌تراشی‌های لازم و استناد به آن بهانه‌های بی‌بنیان و بی‌اساس و دور از حقیقت دست به عملی نمی‌زنند، زیرا می‌خواهند پوششی از شرعیت را به جنایت‌ها و اعمال غیرانسانی‌اشان ببخشند. بدین علت می‌بینیم در حالی که فاجعه‌ی سنندج و نقده با فرمان، رضایت و طرح از پیش برنامه‌ریزی شده‌ی سران عالی‌رتبه‌ی حکومت اجرا می‌شود، اما آنان به تمامی خود را از حوادث واقع‌شده بی‌اطلاع نشان داده و حتی با فرستادن هیئت به اصطلاح میانجی جهت پیداکردن راهکار برای چاره‌یابی مشکلات پیش‌آمده، آنچنان وانمود می‌کردند که خواست آنان، جلوگیری از سرایت این تنش‌ها و استقرار امنیت در منطقه می‌باشد.
اما حقیقت آن بود که رژیم بخش کثیری از نیروهای خود را به اقلیم کردستان ایران اختصاص داده بود. زیرا مردم کرد با تحریم رفراندوم قانون اساسی جمهوری اسلامی در 12 فروردین‌ماه 58، موضع خویش را نسبت به رژیم مشخص ساخته بودند. این عدم همراهی و عدم فرمانبرداری ملت کرد نیز مسئله‌ای نبود که خمینی و رهروانش به سادگی از آن چشم‌پوشی کنند، زیرا اصلی‌ترین مانع و تهدید در برابر پروژه‌ی آنان مبنی بر مسخ تفاوت‌های انسانی و همانند‌سازی انسان‌ها و هدایت آنان به سوی اندیشه، اعتقاد و نگرشی واحد، کردها بودند. بدین علت زمانی که "مصطفی چمران" و نیروهایش در پادگانی واقع در شهر پاوه، به محاصره‌ی مردم درآمده و راه چاره‌ای بجز تسلیم برایشان باقی نمانده بود، خمینی در هیئت رهبر جمهوری اسلامی، فرمانده‌ی کل قوا، پیشوای مذهبی ایران و ولی امر مسلمین جهان!؟، در مورخه‌ی 28/5/58 بهانه لازم را به دست آورد و فتوای جهاد: (فتوا: فرمان پیشوای دینی در خصوص مسائل شرعی، جهاد: جنگ مسلمانان علیه کفار)، علیه ملت کرد و لزوم کشتار و ریختن خون کردها را مباح اعلام کرد. او به نیروهای زمینی، هوایی و دریایی!؟ دستور داد که با تمامی نیرو و توان نظامی‌اشان به کردستان لشکرکشی کرده و به رفع فتنه و فتح آن سرزمین اقدام نمایند. با این فتوا، جنگ با کردها، به غیر از دستور حکومتی، مشروعیت و رنگ‌وبوی دینی نیز به خود گرفت، یعنی جنگ کردستان که پیش از فرمان جهاد، جنگ میان حکومت و مردم کردستان بود با این فرمان، از نظر مقلدان و حامیان پوپولیستی آنان، به تکلیفی دینی و جنگ میان اسلام و کفر تبدیل شد که طبق وظایف دینی، هر مسلمانی که توانایی برداشتن سلاح داشته باشد واجب است که در میدان غزوه و مقابله حضور یابد.
از سویی دیگر، هم‌راستا با فتوای جهاد، در آن روز که روز بازگشایی مجلس خبرگان رهبری بود، فعالیت حزب دمکرات کردستان ایران غیرقانونی و ممنوع اعلام شد و تصمیم گرفته بودند که در صورت حضور دکتر قاسملو در نشست مجلس خبرگان به عنوان نماینده استان آذربایجان غربی، بازداشت گردد. همچنین خمینی با مأمور کردن مهره‌هایی جانی و بی‌رحم مانند: چمران، صیاد شیرازی، بروجردی، خالخالی، حسنی در آذربایجان و صفدری در سنندج، موجی گسترده از مرگ و سرکوب را نصیب و گریبانگیر مردم کردستان نمود. فتوایی که سبب‌ساز فاجعه و جنگی سرتاسری در کردستان گردید، که به جنگ سه‌ماهه شناخته شده است. مقطعی از زمان که خمینی با بیان جمله‌هایی همچون: "جنگ در کردستان بهترین عبادت‌هاست"،"جنگ ما علیه کفر است، نه کرد"، "کل‌الیوم عاشورا، کل‌الأرض کربلا" و نام نهادن مزدوران کرد تحت عنوان "پیشمرگان مسلمان" و... غیره، آتش جنگ را شعله‌ورتر می‌ساخت و مژده‌ی بهشت و "حوض کوثر" را به جانباخت‌گانش می‌داد.
این فرمان به حدی تأثیرگذار و تحریک‌کننده بود که در 11 شهریورماه 58، یعنی 13 روز پس از آن، ژنوساید و کشتار دسته‌جمعی "قارنا" و "قلاتان" را در پی داشت، جنایتی که طی آن سر کودک 4 ماهه نیز در زیر لگد و پوتین‌های آنان له گردید. در شهرها، ده‌ها فرزند تحصیلکرده کرد بدون هیچ اتهامی تیرباران گردیدند و حتی چند معلول و بیمار بستری در بیمارستانها نیز، نشسته بر ویلچر و خوابیده بر برانکارد، روانه‌ی جوخه‌های اعدام شدند.
اما ملت کرد طی آن مدت، بدون آنکه خود را داخل جنگی بی‌هدف و کور نماید و به مانند رژیم، مردم غیرنظامی را آماج حملات خویش قرار دهد، بسیار آگاهانه و منطقی از طریق دفاع پارتیزانی، به مقابله با هجوم و یورش نیروهای رژیم پرداخت و در تمامی مناطق کردستان ضربات جانکاه و کشنده‌ای را بر آنان وارد ساخت. آمار روبه فزونی کشته‌شدگان رژیم و شکست‌ها و افتضاحات پی‌درپی‌اشان باعث گردید که خمینی در روز 26 آبانماه 58، با صدور پیامی درباره‌ی کردستان و عقب‌نشینی آشکار از فتوای 28 مردادماه خویش، به‌طور غیرمستقیم به شکست نیروهای رژیم اعتراف کند و بدین صورت جنگ سه‌ماهه‌ی برآمده از صدور فرمان وی خاتمه یافت.
اما در حقیقت این جنگ 3 ماهه هرگز به پایان خود نرسید و هم‌اکنون نیز در حال گذر از 31 سالگی خویش است و در حال حاضر نیز فرزندان خمینی دارند با نام خدا و دین فرزندان شجاع و اندیشمند ملت کرد را به اتهام جنگ با خدا، به مرگ و اعدام محکوم می‌کنند. زیرا همچنانکه شهید قاسملو گفته‌اند: "گناه مردم کردستان، تنها آن است که حاضر نیستند حکومت قرون‌وسطایی آخوندها را بپذیرند و در بخشی از میهن عزیزمان یعنی کردستان پرچم مبارزه را برافراشته نگه داشته و بدین دلیل مورد خشم و نفرت بیش از حد خمینی و دارودسته‌اش قرار گرفته‌اند، خمینی از مردم کردستان متنفر است زیرا آزادی و دمکراسی می‌خواهند، و خمینی هم از آزادی هراسان است".
بدون شک، امروز وظیفه‌ی "ما"ی کرد این است که ضمن جمع‌آوری تمامی اسناد مرتبط با نتایج و عواقب وخیم این فتوا و همچنین ژنوساید و کشتار جمعی قارنا و مناطق دیگر کردستان، جدای از زنده‌ نگه‌داشتن یادمان این فجایع، در پی یافتن راهکاری باشیم که از طریق دادگاهی بین‌المللی، ژنوساید ملت کرد در کردستان ایران را به اثبات رسانده و عاملان این‌گونه اقدامات را که در ایران به عنوان: قهرمان و "مسیح کردستان" معرفی می‌شوند، محکوم ساخته و رسوا نماییم.

* مقاله مزبور سه سال پیش نوشته شده است

 

زمین سوخته در راستای سیاست مهار

امروز در کردستان آتش زدن جنگل‏ها به پدیده‏ای روزمره تبدیل شده است که تمامی مناطق را در برگرفته و طبیعت کردستان را با بحرانی خطرناک روبه‏رو ساخته است. جنگل‏ها و مراتع سرمایه‏ی ملی محسوب شده و دولتها مسئولیت ویژه‏ای در حفاظت از آنها بر عهده دارند، همچنین مسئله‏ی حفاظت و نگهداری از طبیعت مسئله‏ای جهانی می‏باشد که هیچگونه مرز و محدودیتی نمی‏شناسد. لیکن نکته عجیب و سؤال برانگیز در رابطه با آتش گرفتن جنگل‏ها در کردستان، ارتباط آتش سوزی‏ها با جمهوری اسلامی، یعنی قدرت حاکم است. مردم منطقه بر این عقیده‏اند که این تهدید برنامه‏ریزی شده‏ای از سوی رژیم به عنوان بخشی از یک استراتژی بلند مدت‏تر است، استراتژیی که رژیم هم به عنوان راهکار دفاعی و هم مکانیسم کنترل از آن بهره می‏جوید. روندی که مدافعان محیط زیست کرد به عنوان "قتل‏عام جنگل‏ها" از آن نام می‏برند.
اما اینکه این ادعا تا چه حد صحیح و منطقی است که رژیم در پشت پرده‏ی آتش سوزی‏ها قرار دارد موضوعی حساس و دشوار است. زیرا در دیکتاتوری‏های مدرن، مستبدترین قدرتها نیز سعی می‏کنند که در نهایت پنهانکاری اهدافشان را پیگیری نموده و افکارعمومی برای آنان نیز مسئله‏ی قابل توجه است و اگر چه در مقابل آن پاسخگو نیستند و فرصت طرح پرسش را بدان نمی‏دهند لیکن از طریق تبلیغات همه‏جانبه سیاست فریب و انحراف افکارعمومی را در پیش می‏گیرند.
بدین خاطر جمهوری اسلامی با ایجاد جوی مسموم، چنین القا نموده است که توطئه‏هایش به عنوان حادثه‏ای غیرمترقبه جلوه کند. دیکتاتوری مدرن در کردستان ضمن بکارگیری متدهای نوین، سیاق‏های کلاسیک ویرانگری و امحا را نیز همچنان حفظ کرده است. به طوری که همزمان با پایان یافتن جنگ سرد و اقتدار جهان دو قطبی، در کردستان متوسل به ژنوساید می‏شدند، دشت‏ها را به کویر تبدیل می‏ساختند، چشمه‏ها را بتن‏ریزی و جنگلها را به آتش می‏کشیدند. حتی پروژه‏های مجموعه‏ای از سدهای احداثی و مهار آبهای سطحی که طی سالیان اخیر در کردستان ایران و ترکیه وارد فاز اجرایی شده‏اند نه با هدف آبادانی و شکوفایی اقتصاد اقلیمی، بلکه به قصد فشار واردساختن بر بخش دیگری از کردستان یا فاصله ایجادنمودن بین مناطق کردنشین از یکدیگر بوده است حتی در منطقه‏ای چون "حصن کیف" نابودی آثار با ارزش تاریخی منطقه را هدف گرفته است. همچنین وضعیت وخیم و خطرناک هر دو دریاچه‏ی ارومیه و زریبار، تاراج مستمر آثار باستانی و سهل‏انگاری در برابر امحاء این قبیل آثار و اماکن از سوی قدرتهای حاکم بر کردستان و علی‏الخصوص جمهوری اسلامی، پدیده‏ای واضح و مبرهن است. این قبیل رویکرد و عملکردها می‏تواند شناخت بیشتری به ما بدهد که آیا آتش‏زدن جنگل‏ها از جمهوری اسلامی بر می‏آید یا خیر؟
از منظری دیگر، تلاشهای رژیم جهت مسدودسازی مرزهای کردستان می‏باشد که سالهاست در حال انجام آن است. برای اجرایی‏نمودنش در بدو امر سعی نمودند روستاهای مناطق مرزی را از ساکنانشان تخلیه نمایند، مین‏گذ‏اری نمودند، کانال حفر کردند، دیوار حائل کشیده و به توپباران‏های مداوم دست زدند. ولی به علت اراده و استقامت مردم به هیچ یک از مقاصد خود دست نیافتند. همچنین کوهها و جنگلهای منطقه دو مانع عمده و اساسی در برابر موفقیت سیاست‏های رژیم بودند. بنابراین جهت کنترل مناطق کردستان، مین‏گذاری ، توپباران، تیراندازی به سوی افرادی که در مناطق کوهستانی تردد می‏کنند و ممنوعیت رفت‏وآمد به کوهها را در پیش گرفتند، برای جنگل‏ها نیز اقدام به آتش‏زدن آنها نمودند.
در اینجا بازهم پرسش دیگری به میان می‏آید، چرا کردستان؟! حقیقت این است که کردستان با در نظرگرفتن همه‏ی فاکتها و پارامترها، به عنوان سنگر مقابله در برابر جمهوری اسلامی خواهد ماند و همیشه نیز پتانسیلی خاص برای خیزش و رویارویی در خود نهفته دارد. این مسئله نیز دو علت اساسی دارد، نخست اراده و روحیه‏ی ملی، دوم، موقعیت جغرافیایی منطقه، که کوهستانی و پوشیده از 5 الی 6 میلیون هکتار مناطق جنگلی است. شرایطی که در صورت هرگونه قیام عمومی از سوی مردم، می‏تواند به عنوان پاشنه‏ی آشیل رژیم در آمده و آن را با مشکلات عدیده و متعددی دست به گریبان سازد. برای تبیین بیشتر آتش سوزی جنگل‏ها و ارتباط آن با هراس و امنیت رژیم، زمان آتش سوزی‏ها بیانگر حقایق بسیاری است. زیرا با روی کارآمدن احمدی‏نژاد و جدی‏تر شدن تهدیدات نسبت به ایران، نخستین آتش سوزی گسترده در کردستان به وقوع پیوست. برای مثال، بر پایه‏ی گزارش منابع طبیعی مریوان در سال 1385 بر اثر 47 مورد آتش سوزی در جنگل‏های مریوان و سروآباد، 123 هکتار از جنگل‏ها در آتش سوختند. همچنین در سال 86 بنابر اطلاعیه‏ی مشترک سازمانهای جامعه مدنی در مریوان بیش از 2500 هکتار از جنگل‏های مریوان قربانی آتش شدند. حتی به غیر از مناطق مرزی و مرکزی کردستان، اکثر مناطق جنوبی کردستان ایران نیز طعمه حریق شد به طوری که می‏توان گفت آتش سوزی‏های سال 86 حمله‏ی سراسری و فراگیر بود، در ادامه این روند، بنابر گزارش "انجمن سبز چیا" از 7 خرداد 89 تا 27 تیرماه، 120 مورد آتش سوزی اتفاق افتاده است. در یک مورد آن در منطقه‏ی دالاهو،20 هکتار از جنگل‏ها در آتش سوخته‏اند. همچنین آتش سوزی‏ها مناطق: ایلام، پاوه، نوسود، اورامان، سنندج، کامیاران، بوکان، تکاب و ... در بر گرفته است. یعنی بر اساس برآوردهای موجود بر اثر 161 مورد آتش سوزی اخیر بیش از 7000 هکتار از جنگل‏های کردستان نابود شده‏اند.
به موازات این امر، رژیم با گسیل نیروها و لشکرکشی به مناطق مرزی و توپباران روستاهای اقلیم کردستان عراق و آتش زدن جنگل‏ها و مراتع می‏خواهد هر دو سوی مرز را از ساکنانش تخلیه نموده و برای احداث دیوار حائل امنیتی مورد نظرش بسترسازی نماید.
در حالی که مقامات دولتی در مواضع رسمی خود، عدم اختصاص بودجه‏ی کافی و نبود وسایل مورد نیاز را بهانه‏ی گسترش و فراگیر بودن آتش سوزی‏ها می‏دانند اما فرماندهان نیروهای نظامی رژیم در جواب انتقادات مردمی گفته‏اند که "برای ما امنیت کشور از جنگل‏ها بسیار مهمتر است". البته این مسئله‏‏ای غریب و نادر برای کردها نیست و پیش از این نیز رژیم بعث عراق و حکومت ترکیه بدان اقدام کرده‏اند.
البته در این میان، نمی‏توان منکر آن شد که برخی مواقع به علت تعمیم نیافتگی فرهنگ حفاظت از محیط زیست در نزد بخش‏هایی از مردم، آتش سوزی روی می‏دهد اما این سهل‏انگاری‏ها بیشتر مراتع را در بر می‏گیرد. لیکن در رابطه با جنگل‏ها، هم شاهدان محلی، هم نشانه‏های برجای مانده و هم چگونگی واکنش و رفتار رژیم حاکی از آن است که اراده‏ای حکومتی پشت این پدیده قرار داشته و بر اساس طرحی تصویب شده انجام می‏گیرد. زیرا اکثر آتش سوزی‏های مناطق مرزی طی سالهای گذشته و سال اخیر در نتیجه‏ی توپباران‏های نیروهای نظامی رژیم روی داده است.
با در نظرگرفتن این واقعیت که آتش تأثیرات بسیار زیانبار و مخربی بر اکوسیستم (مجموعه جانداران و محیط طبیعی) بر جای می‏گذارد و یکی از ارزشمندترین نمودهای زندگی و سرمایه‏های ملی یک کشور را از بین می‏برد، هوشیاری، موضعگیری و تلاش برای پاسداری از طبیعت کردستان، وظیفه و مسئولیت همه‏ی افراد جامعه است. مسئله‏ا‏ی که امیدواریم با نهایت مسئولیت‏پذیری و کردستان‏دوستی به انجام برسد.

مجموعه ای از سخنرانی های عارف نادری در داخل کشور 

ئێمه‌ش قسه‌مان هه‌س؛ 

"بژی به‌رخۆدان، بژی کوردستان"

http://renesans.info/index/index.php?id=834

سوتماك كردنی‌ زه‌وین 

له‌ پێناو سیاسه‌تی‌ به‌ستنه‌وه‌دا

ئه‌مڕۆ له‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ كوردستاندا، ئاگرتێبه‌ربوونی‌ دارستانه‌كان بۆته‌ دیارده‌یه‌ك كه‌ سه‌رجه‌م ناوچه‌كانی‌ گرتووه‌‌و سروشتی‌ كوردستانی‌ رووبه‌ڕووی‌ قه‌یرانێكی‌ مه‌ترسیدار كردووه‌. دارستان‌و له‌وه‌ڕگه‌كان به‌ سامانی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ ده‌ژمێردرێن‌و ده‌وڵه‌ته‌كان له‌ پێناو پاراستنیان به‌رپرسایه‌تییه‌كی‌ تایبه‌تیان هه‌یه‌‌و به‌ تایبه‌ت پرسی‌ پاراستنی‌ سروشت پرسێكی‌ جیهانی‌‌یه‌و سنوور ناناسێت. به‌ڵام خاڵی‌ سه‌یر‌و پرسیارهه‌ڵگر له‌ پێوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ سووتانی‌ دارستانه‌كان له‌ كوردستان، پێوه‌ندی‌ ئاگرتێبه‌ردانیان به‌ كۆماری‌ ئیسلامی‌، واته‌ ده‌سه‌ڵاتی‌ حاكمه‌وه‌ هه‌یه‌. خه‌ڵكی‌ هه‌رێمه‌كه‌ له‌ سه‌ر ئه‌و بڕوایه‌ن كه‌ ئه‌مه‌ هه‌ڕشه‌یه‌كی‌ پلانمه‌ندی‌ رێژیم وه‌كوو به‌شێك له‌ ستراتیژییه‌كی‌ درێژخایه‌نتره‌، ستراتیژییه‌ك كه‌ رێژیم هه‌م به‌ره‌نگاریی‌‌و هه‌م كۆنتڕۆڵی‌ پێده‌كات. ره‌وتێك كه‌ ژینگه‌ پارێزانی‌ كورد وه‌كوو "قه‌تڵوعامی‌ دارستانه‌كان" ناوی‌ لێ ده‌به‌ن.
به‌ڵام ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌م بانگه‌شه‌یه‌ چه‌نده‌ راست‌و لۆژیكییه‌ كه‌ رێژیم له‌ پشتی‌ په‌رده‌ی‌ ئه‌م ئاگرتێبه‌ردانانه‌یه‌، مژارێكی‌ هه‌ستیار‌و دژواره‌. چوونكه‌ له‌ دیكتاتۆرییه‌تی‌ مۆدێڕندا، سه‌ره‌ڕۆترین وڵاته‌كانیش هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ ده‌ده‌ن كه‌ له‌و په‌ڕی‌ شاراوه‌ییدا به‌ دواداچوونی‌ ئامانجه‌كانیان بكه‌ن. له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ بیروڕای‌ گشتی‌ بۆ ئه‌وانیش ره‌هه‌ندێكی‌ جێ‌ سه‌رنجه‌‌و ئه‌گه‌رچی‌ به‌رانبه‌ری‌ وه‌ڵامده‌ر نین‌و ده‌رفه‌تی‌ ووروژاندنی‌ پرسیاریشی‌ پێ‌ ناده‌ن، به‌ڵام له‌ رێگه‌ی‌ پڕوپاگه‌نده‌یه‌كی‌ به‌هێزه‌وه‌ سیاسه‌تی‌ "گه‌مژه‌كردن" پێڕه‌و ده‌كه‌ن. بۆیه‌ كۆماری‌ ئیسلامیش به‌ دروستكردنی‌ كه‌شێكی‌ وه‌ها گومانێكی‌ وه‌های‌ درووست كردووه‌ كه‌ پیلانه‌كانی‌ وه‌كوو رووداوێكی‌ له‌ ناكاو بنوێندرێ‌. دیكتاتۆریه‌تی‌ مۆدێڕن له‌ كوردستان وێڕای‌ شێوازه‌ مۆدێرنه‌كان، شێوازه‌ كلاسیكه‌كانی‌ كاولكاری‌‌و له‌ نێوبردنیشی‌ نه‌خستۆته‌ په‌راوێزه‌وه‌. ته‌نانه‌ت هاوكات له‌گه‌ڵ كۆتایی هاتنی‌ شه‌ڕی‌ سارد‌و جیهانی‌ دووجه‌مسه‌ری‌، له‌ كوردستاندا په‌نایان بۆ ژینۆساید ده‌برد، ده‌شته‌كانیان وشك ده‌كرد، كانییه‌كان چیمه‌نتۆ‌و دارستانه‌كانیان ده‌سووتاند. ته‌نانه‌ت پڕۆژه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك له‌و به‌نداوانه‌ی‌ كه‌ له‌م ساڵانه‌ی‌ دواییدا له‌ رۆژهه‌ڵات‌و باكووری‌ كوردستان كه‌وتوونه‌ته‌ قۆناغی‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌، هه‌موو مه‌به‌سته‌كه‌یان نه‌ك ئاوه‌دانی‌‌و گه‌شه‌ی‌ ئابووری‌ ناوچه‌، به‌ڵكوو گوشار‌و زه‌خت خستنه‌ سه‌ر به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ كوردستان یان لێكدابڕانی‌ زیاتری‌ ناوچه‌كانی‌ كوردستان له‌ یه‌كتر‌و ته‌نانه‌ت له‌ شوێنێك وه‌كوو حه‌سه‌كێفێش له‌نێوبردنی‌ دیرۆكی‌ كۆنی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ كورد بووه‌. هه‌روه‌ها دۆخی‌ ناله‌بار‌و مه‌ترسیداری‌ هه‌ر دوو گۆلی‌ ورمێ‌‌و زرێبار‌و به‌ تاڵان بردنی‌ به‌رده‌وامی‌ شوێنه‌واره‌ مێژوویی‌‌یه‌كان‌و كه‌مته‌رخه‌می‌ له‌ هه‌مبه‌ری‌ له‌ نێوچوونی‌ ئه‌و جۆره‌ شوێنه‌وارانه‌ له‌ لایه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌كانی‌ حاكم به‌ سه‌ر كوردستان‌و به‌ تایبه‌ت كۆماری‌ ئیسلامی‌ دیارده‌یه‌كی‌ روون‌و ئاشكرایه‌. ئه‌م كرده‌وانه‌ ده‌توانێ‌ به‌رچاو روونییه‌كی‌ زیاترمان پێ‌ بدات كه‌ ئاخۆ ئاگرتێبه‌ربوونی‌ دارستانه‌كان له‌ كۆماری‌ ئیسلامی‌ ده‌وه‌شێته‌وه‌ یان نا؟
له‌ روانینێكی‌ دیكه‌وه‌، هه‌وڵدانی‌ رێژیم بۆ داخستنی‌ سنووره‌كانی‌ كوردستانه‌ كه‌ چه‌ندین ساڵه‌ خه‌ریكی‌ جێبه‌جێكردنییه‌تی‌. بۆ ئه‌نجامدانی‌ سه‌ره‌تا هه‌وڵیاندا گونده‌كانی‌ سه‌ر سنوور به‌ دانیشتووانی‌ چۆڵ بكه‌ن، مینیان چاند، كاناڵیان هه‌ڵكه‌ند، دیواریان كێشا‌و تۆپبارانیان كرد، به‌م حاڵه‌ش ئامانجه‌كانیان به‌ هۆی‌ بوونی‌ ئیراده‌‌و به‌ره‌نگاریی‌ خه‌ڵك، نه‌پێك. شاخه‌كان‌و دارستانه‌كان دوو له‌مپه‌ڕی‌ سه‌ره‌كی‌ له‌ به‌رده‌م سه‌ركه‌وتنی‌ سیاسه‌ته‌كانی‌ رێژیمدا بوون. بۆیه‌ كۆنتڕۆلی‌ شاخه‌كان، مینڕێژی‌، تۆپباران، ته‌قه‌كردن‌و قه‌ده‌غه‌بوونی‌ هاتوچوویان له‌ پێش گرت‌و بۆ دارستانه‌كانیش رێگای‌ سووتاندنیان گرته‌به‌ر. لێره‌دا دیسانه‌وه‌ پرسیارێكی‌ دیكه‌ دێته‌ ئاراوه‌، بۆچی‌ كوردستان؟! حه‌قیقه‌ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كوردستان به‌ له‌به‌رچاوگرتنی‌ هه‌موو فاكت‌و پارامێتره‌كان وه‌كوو مه‌ته‌رێزی‌ به‌رخۆدانكاری‌ له‌ ئێران له‌ به‌رانبه‌ر كۆماری‌ ئیسلامیدا ده‌مێنێته‌وه‌‌و هه‌میشه‌ش پۆتانسییه‌لێكی‌ پانگراوی‌ بۆ رابوون‌و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ تێدایه‌. ئه‌مه‌ش دوو هۆی‌ سه‌ره‌كیی‌ هه‌یه‌، هه‌م ئیراده‌‌و وره‌ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و هه‌م هه‌ڵكه‌وتی‌ جوغرافیایی‌ هه‌رێمه‌كه‌، كه‌ شاخاوی‌‌و داپۆشراو به‌ 5 تا 6 میلیۆن هێكتار لێره‌واره‌. هه‌لومه‌رجێك كه‌ له‌ ئه‌گه‌ری‌ هه‌ر چه‌شنه‌ سه‌رهه‌ڵدانێكی‌ جه‌ماوه‌ریی‌ خه‌ڵك دژ به‌ رێژیم ده‌توانێ‌ ببێته‌ پاژنه‌ی‌ ئاشێلی‌ رێژیم‌و له‌گه‌ڵ گیروگرفتی‌ به‌ره‌وڕوو ده‌كا. بۆ روونبوونه‌وه‌ی‌ زیاتری‌ سووتانی‌ دارستانه‌كان‌و پێوه‌ندیی‌ به‌ تۆقاندن‌و ته‌ناهی‌ رێژیمه‌وه‌، رێكه‌وت‌و سه‌رده‌می‌ ئاگرگرتنه‌كان ده‌رخه‌ری‌ زۆر راستی‌‌یه‌. چوونكه‌ به‌ هاتنه‌ سه‌ركاری‌ ئه‌حمه‌دی‌‌نژاد‌و شێلگیرانه‌تر بوونی‌ هه‌ڕه‌شه‌كان بۆ سه‌ر ئێران، یه‌كه‌م ئاگركه‌وتنه‌وی‌ به‌رین له‌ كوردستان روویدا، بۆ نموونه‌ به‌پێی‌ راپۆرتی‌ سه‌رچاوه‌ سرووشتیه‌كانی‌ مه‌ریوان له‌ ساڵی‌ 1385ی‌ هه‌تاوی‌ به‌ هۆی‌ 47 ئاگرتێبه‌ربوون له‌ دارستانه‌كانی‌ مه‌ریوان‌و سه‌وڵاوا، 123 هێكتار له‌ دارستانه‌كان سووتان‌و هه‌روه‌ها له‌ ساڵی‌ 86دا به‌پێی‌ راگه‌یاندراوی‌ هاوبه‌شی‌ رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نی‌ له‌ مه‌ریوان زیاتر له‌ 2500 هێكتار له‌ دارستانه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌ سووتان. ته‌نانه‌ت بێجگه‌ له‌ ناوچه‌ سنوورییه‌كان‌و ناوه‌ندی‌ كوردستان، زۆربه‌ی‌ ناوچه‌كانی‌ باشووری‌ رۆژهه‌ڵاتیشی‌ گرته‌وه‌، به‌ جۆرێ‌ كه‌ ده‌كرێ‌ وه‌كوو په‌لامارێكی‌ سه‌رتاسه‌ری‌ له‌و ساڵه‌دا ناو ببردرێ‌. له‌ درێژه‌ی‌ ئه‌م ره‌وته‌دا، به‌پێی‌ راپۆرتی‌ "ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌وزی‌ چیا" له‌ 7ی‌ جۆزه‌ردانی‌ 89 تا 26ی‌ پووشپه‌ڕ، 120 رووداوی‌ ئاگركه‌وتنه‌وه‌ هاتۆته‌ ئاراوه‌. له‌ یه‌ك نموونه‌دا له‌ ناوچه‌ی‌ داڵاهۆ، 20 هێكتار له‌ دارستانه‌كان سووتان، هه‌روه‌ها ئاگره‌كان ناوچه‌كانی‌: مه‌ریوان، سه‌وڵاوا، ئیلام، پاوه‌، نه‌وسوود، هه‌ورامان، سنه‌، كامیاران، بۆكان، تیكاب‌و ... گرتۆته‌وه‌. به‌پێی‌ هه‌ڵسه‌نگاندنه‌ سه‌ره‌تاییه‌كان به‌ گشتی‌ له‌م مانگانه‌ی‌ دواییدا، لانیكه‌م 7000 هێكتار له‌ دارستانه‌كانی‌ كوردستان به‌ هۆی‌ 161 رووداوی‌ ئاگرتێبه‌ربوونه‌وه‌ له‌ نێو چوون. هاوته‌ریبیش رێژیم به‌ مۆڵدانی‌ هێزه‌كانی‌ له‌ سه‌ر سنوور‌و تۆپبارانی‌ گونده‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ عێراق‌و سووتاندنی‌ دارستانه‌كان‌و له‌وه‌ڕگه‌كانی‌ ده‌یه‌وێ‌ هه‌ر دوو دیوی‌ سنوور له‌ دانیشتووانی‌ چۆڵ‌و به‌ستێنه‌كه‌ بۆ سازكردنی‌ دیواری‌ ئه‌منییه‌تی‌ یان جیاكه‌ره‌وه‌ ئاماده‌ بكات.
له‌ حاڵێكدا به‌رپرسانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ له‌ هه‌ڵوێسته‌ فه‌رمییه‌كانی‌ خۆیاندا، ته‌رخان نه‌كردنی‌ بودجه‌ی‌ ته‌واو‌و نه‌بوونی‌ كه‌ره‌سته‌ی‌ پێویست ده‌كه‌نه‌ بیانووی‌ په‌ره‌سه‌ندن‌و به‌ربڵاوی‌ ئاگره‌كان، به‌ڵام فه‌رمانده‌كانی‌ هێزه‌ سه‌ربازییه‌كانی‌ رێژیم له‌ وڵامی‌ ره‌خنه‌كانی‌ خه‌ڵكدا گوتوویانه‌ كه‌: "بۆ ئێمه‌ ئاسایشی‌ وڵات له‌ دارستانه‌كان زۆر گرینگتره‌". ئه‌مه‌ش بۆ كورده‌كان دیارده‌یه‌كی‌ نامۆ‌و ده‌گمه‌ن نیه‌‌و پێشتریش له‌ لایه‌ن رێژیمی‌ به‌عسی‌ عێراق‌و حكوومه‌تی‌ توركیه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ چووه‌.
هه‌ڵبه‌ت له‌م نێوه‌دا كه‌س نكۆڵی‌ له‌وه‌ ناكات كه‌ هێندێك جاریش به‌ هۆی‌ باو نه‌بوونی‌ فه‌رهه‌نگی‌ پاراستنی‌ ژینگه‌ له‌ لای‌ به‌شێك له‌ خه‌ڵكه‌كه‌ رووداوی‌ ئاگركه‌وتنه‌وه‌ دێته‌ ئاراوه‌، به‌ڵام ئه‌م كه‌مته‌رخه‌میانه‌ زۆرتر له‌وه‌ڕگه‌كان ده‌گرێته‌وه‌. به‌ڵام سه‌باره‌ت به‌ دارستانه‌كان هه‌م شاهێدانی‌ خۆجێی‌‌و هه‌م به‌ڵگه‌كانی‌ به‌رده‌ست‌و هه‌م چۆنییه‌تی‌ دژكرده‌وه‌‌و هه‌ڵسووكه‌وتی‌ رێژیم پێشانده‌ری‌ ئه‌وه‌ن كه‌ خواستی‌ حكوومه‌تیی‌ له‌ پشته‌وه‌یه‌‌و به‌پێی‌ پلانێكی‌ بڕیار له‌ سه‌ر دراو جێبه‌جێ‌ ده‌كرێت. چوونكه‌ زۆربه‌ی‌ ئاگركه‌وتنه‌وه‌كانی‌ ناوچه‌ سنوورییه‌كانی‌ ئه‌مساڵ‌و ساڵانی‌ رابردوو له‌ ئاكامی‌ ئاگری‌ تۆپبارانه‌كانی‌ هێزه‌ سه‌ربازییه‌كانی‌ رێژیم رووی‌ داوه‌.
به‌ له‌به‌رچاوگرتنی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئاگر كاریگه‌ری‌‌و كاردانه‌وه‌ی‌ زۆر خراب‌و ناله‌باری‌ له‌ سه‌ر ئێكۆسیستم (سه‌رجه‌م گیانله‌به‌ران‌و په‌ڕانپه‌ڕی‌ سرووشتی‌) ده‌بێ‌‌و یه‌كێك له‌ هه‌ره‌ به‌ نرخترین سامانه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌ وڵاتێك له‌نێو ده‌بات، وشیاری‌، هه‌ڵوێست وه‌رگرتن‌و هه‌وڵدان بۆ پاراستنی‌ سرووشتی‌ كوردستان ئه‌رك‌و به‌رپرسایه‌تیی‌ هه‌موو تاكێكی‌ كۆمه‌ڵگایه‌ كه‌ هیوادارین به‌وپه‌ڕی‌ دڵسۆزی‌‌و كوردستان پارێزیه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ بچێ‌.

تعقیب سیاست زمین سوخته در کردستان

جمهوری اسلامی ایران علاوه بر نقص و پایمال نمودن نسل اول و دوم حقوق بشر در کردستان به طور مکرر نسل سوم حقوق انسانی (حقوق جمعی : حق توسعه، حق صلح، حق محیط زیست سالم) مردمان این اقلیم را نیز نقض و مورد چپاول و تاراج قرار داده است. سیاستی همیشگی که علاوه بر استثمار، استعمار و اجرای سیاست ژنوساید سرخ و سپید در قبال ملت کرد، در مقاطع مختلف تاریخی و به بهانه‌های واهی تخریب و تاراج ثروتهای طبیعی و منابع زیرزمینی کردستان را هدف گرفته است. منابع غنی و سرشاری که نه تنها تا به امروز رفاه و آسایش ساکنان کردستان را در پی نداشته است بلکه چشم طمع اشغالگران را بیشتر متوجه این سرزمین نموده و آنان را جهت استمرار و اصرار بر اهداف شومشان حریص‌تر نموده است.
حاکمان جمهوری اسلامی در طول سه دهه‌ی گذشته با بهره‌برداری غیرکارشناسی و بکارگیری ماشین‌آلات و دستگاهها و تجهیزات غیراصولی ضربات مهلک و زیانباری را بر منابع طبیعی کردستان اعم از مراتع و معادن و زیست‌بوم آن وارد ساخته‌اند. به طوری که در جریان بهره‌برداری از آنها بخش کثیری از مواد استخراجی به هدر رفته است و آن بخشی هم که راهی بازار عرضه و تقاضا گشته، سود حاصل از آن در انحصار نزدیکان مقامات حکومتی و نهادهای امنیتی و اقتصادی آنها بوده است. آنان در طول سالیان گذشته بدون توجه به اثرات سوء اقدامات غیرکارشناسی و حفاری‌ها و استخراج‌های غیرعلمی و غیراصولی خویش بر زیست‌بوم و جغرافیای طبیعی و اقتصادی کردستان هر روز گوشه‌ای از سرزمین کرد را تخریب و بدون مدنظر قراردادن معیار و مبنایی صحیح، تنها به قصد سود بیشتر  بی‌توجه به پیامدهای دلخراش آن بوده‌اند. هر روز شاهد آنیم که در مناطق مختلف کردستان شرکتهای سرمایه‌گذار و اقتصادی وابسته به افراد حکومتی با استفاده از اعتبارات اختصاصی سالانه به مناطق کردنشین بخشی از معادن کردستان را صاحب شده و بعد از تخریب معدن، جنگل، کوه یا زیست‌بوم‌های بکر دیگر، منطقه را بدون هیچگونه پاسخگویی و ارائه کارنامه قابل قبولی ترک می‌گویند. ذخایر طلا، آهن، پوکه، سنگ و... استخراج و به تاراج می‌رود. دو دریاچه مهم ارومیه و زریبار بر اثر سوء مدیریت و عدم توجه و رسیدگی لازم در معرض انواع تهدیدات زیست محیطی و خشکی و نابودی کامل می‌باشند...
یکی دیگر از جلوه‌های طبیعی مناطق کردنشین که هم‌اکنون آماج سیاست امحا قرار گرفته است کوهستان‌های پوشیده از جنگل آن می‌باشد. که به اعتقاد بسیاری از اکولوژیست‌ها، جنگل‌های قرار گرفته در رشته کوههای زاگروس و دامنه‌های آن یکی از اکوسیستم‌های بکر و بی‌نظیر منطقه می‌باشد که گستره‌ی آن از اطراف دریاچه ارومیه آغاز و تا کوههای لرستان امتداد می‌یابد که 5 الی 6 میلیون هکتار پوشش جنگلی است. این بیشه‌زارها و کوهستان‌های پوشیده از درخت و درختچه علاوه بر تأثیرات مثبت آب و هوایی، نقش با اهمیتی هم در جذب توریست و ایجاد درآمد برای منطقه و ساکنین آن دارد. همچنین به‌غیر از شیره "ون" در تولید آدامس طبیعی، در صنایع کاغذ و چوب و کبریت‌سازی و...هم کارایی دارد. از خصوصیات مهم دیگر این پوشش‌های جنگلی پتانسیل رشد و نشونمای سریع و گسترده آن می‌باشد اما به دلایل متعدد از جمله آتش‌سوزی‌های مرموز در طول سالیان اخیر متأسفانه درصد تخریب و نابودی جنگلها به مراتب وسیعتر از توسعه‌ی آن بوده است. بطوری که همه ساله مساحت وسیعی از جنگلها در شعله‌های مهیب آتش فرو می‌رود. به عنوان مثال طبق گزارش منابع طبیعی شهرستان مریوان در سال 1385 بر اثر 47 مورد آتش‌سوزی در جنگلهای مریوان و سروآباد، 123 هکتار از جنگلهای طبیعی این منطقه در آتش سوخته است و در سال 86 طبق بیانیه‌ی مشترک سازمانهای جامعه مدنی مریوان بیش از 2500 هکتار از جنگلها در آن شهرستان در آتش سوخته و این روند در سالهای بعدی همچنان سیر صعودی داشته است. به طوری که در طول کمتر از 4 ماه گذشته بیش از 110 مورد و در نیمه دوم تیرماه امسال بیش از 37 مورد آتش‌سوزی روی داده است. در یک نمونه آن در منطقه دالاهو 20 هکتار از جنگل‌های شهرستان دالاهو خاکستر شده است.
از سوی دیگر بنابر نظر کارشناسان محیط زیست تأثیرات درازمدت آتش بر اکوسیستم بسیار مخرب و ماندگار است و باعث فرسایش خاک، جاری گشتن سیلابهای ویرانگر، افزایش گرد و غبار، ممانعت در رویش گیاهان و زیست جانداران و آمیختگی انواع نباتات و حرکت مواد معدنی و ... می‌گردد.
نیروهای نظامی جمهوری اسلامی و عوامل مرتبط با آنان طی چند سال گذشته و چند ماه اخیر در مقیاسی وسیع جنگلهای مناطق مریوان، سروآباد، ملکشاهی ایلام، دالاهو، پاوه، نوسود، اورامان، سنندج، ‘گیلان غرب، بوکان، تکاب و ... را همزمان با لشکرکشی به مرزهای حکومت اقلیم کردستان و حملات توپخانه‌ای به مناطق روستایی آن به آتش کشیده‌اند تا بتوانند با تخلیه‌ی مناطق هر دو سوی حاشیه مرز از سکنه و فراهم ساختن بستر مناسب برای احداث دیوار حائل امنیتی مورد نظر خویش، همچنین سوزاندن جنگلها و مراتع کردستان یکبار برای همیشه به مقاصد شوم خود دست یابند. به همین خاطر سیاست زمین سوخته را اجرا می‌نمایند یا به تعبیر فعالین محیط زیست کرد پروسه‌ی " قتل‌عام جنگل‌های کردستان " را وارد فاز اجرائی نموده‌اند. در حالی که مقامات دولتی در اظهارات رسمی‌اشان عدم تخصیص اعتبار لازم و نبود تجهیزات مورد نیاز را بهانه مهار نکردن آتش‌سوزی‌ها قرار می‌دهند. ولی برخی فرماندهان نیروهای نظامی مستقر در منطقه در پاسخ اعتراضات مردمی گفته‌اند که " امنیت از جنگلها برای ما بسیار مهمتر است ". البته اینچنین اقداماتی برای کردها پدیده نادر و غریبی نیست، پیشتر نیز اینکار از سوی رژیم بعث عراق و حکومت کمالیستی ترکیه صورت گرفته است.
تمامی شواهد و اظهارات شاهدان عینی حاکی از آنست که بخش اعظم آتش‌سوزی‌های اخیر به شیوه‌ای از پیش طراحی شده از طرف نهادهای نظامی-امنیتی رژیم و با اطلاع و دستور نمایندگان عالیرتبه‌ی دولت در مناطق کردنشین در حال انجام است. این حقیقت دهشتناک مسئولیت سنگینی بر دوش ملت کرد و سایر جنبش‌های زیست محیطی "صلح سبز" و مدافعان حقوق بشر ایرانی و جهانی می‌گذارد که طی اقدامی هماهنگ و اعتراضی گسترده به طرق مختلف و مقتضی انزجار و نارضایتی خویش را از اینگونه اعمال ددمنشانه ابراز نمایند و جهت پیشگیری از تخریب و نابودی بیشتر جنگلها و مراتع کردستان گامی عملی بردارند. زیرا زیست صلح‌آمیز در طبیعتی سالم و پایدار از حقوق بنیادین و بدیهی بشر به شمار می‌رود.
 در پایان لازم است از " انجمن سبز چیا "، سازمان غیردولتی حامی محیط‌‌ زیست در مریوان که طی سالیان اخیر در پاسداری از سرمایه‌های ملی و مهار آتش‌سوزی‌ها سنگ‌تمام گذاشته است تقدیر به عمل آورد و تلاشهای آنان را سرمشق قرار داد. زیرا آنان با تقبل رنج‌ها و تهدیدات و مرارت‌های بسیار ثابت نمودند که در نبود حاکمیتی مردمی و دولتی پاسخگو نیز می‌توان با اتکا به نیروهای مردمی و امکانات حداقلی در دسترس، کارهای شایان و اقدامات درخوری انجام داد. شاید اگر اطلاع‌رسانی‌ها، از خودگذشتگی‌ها، عملکردها و افشاگری‌های " انجمن سبز چیا " طی این سالها نبود  وضعیت جنگل‌های کردستان به مراتب بحرانی‌تر و تراژیکتر از امروز می‌بود.

Gerus46@yahoo.com