خوشکە لەیلا و دادە شیرین
دەسەڵاتە سەرەڕۆکان بەهۆی رووبەڕووبوونەوە لەگەڵ قەیرانی رەوایی، لاوازی و دەستەوەستانی لە هەمبەر کۆنترۆڵی قەیرانە سیاسی‌یەکان، لە رێگەی لەسێدارەدانی تاکەکەسی و کۆمایی‌یەوە، بەدوای بەرهەمهێنانی فەزای ترس و تۆقاندن و گشتگیرکردنی هێژمۆنی و کۆنترۆڵی ئیرادەی سەربەخۆی شارۆمەندان و ئازادییە تاکەکەسی و هەمووانی‌یەکانی کۆمەڵگان. بەم پێیە کاتێک دەسەڵاتی حاکم بڕیاری مەرگ واتە وەرگرتنی زۆرەملیانەی مافی ژیانی تاکێک بە تاوانی جیاوازی و جیابیری دەدات، تەنیا مەرگی تاکەکەسێک و بڕیارێکی ئاسایی نیە. چوونکە لێرەدا پرسی حاکم و مەحکووم و لە حاڵەتێکی بەرهەستانەتردا، پرسی دەسەڵات و خەڵک لە رۆژەڤدایە و هێژمۆنیی زاڵ لە رێگەی لەسێدارەدانی تاکێکەوە بە دوای نواندنی دەسەڵات و سەپاندنی خۆی‌دایە. بوونییەتێک کە خەڵک بە مەحکووم و بەردەوامیی خۆی لە گرەوی پاوانکردنی مافی ژیانی مەحکووم، واتە خەڵکدا دەزانێت.
مێژووی دەسەڵاتداری لە ئێران بێجگە لە چەند بڕگەیەکی کورتی دیرۆکی، بەتایبەت لە سەردەمێکدا کە وەکوو دەسپێکی دامەزراندنی دەوڵەتی مۆدێڕن دەژمێردرێت، هەمیشە گوتاری مەرگ تەوەر و تۆقێنەری بەرهەم هێناوە. پێکهاتەیەک کە خۆیشی لە بنەمادا خاوەنی چییەتی و باکگراوندی فیکرییەتێکی وەها و هەڵقوڵاو لە وەها ئاخێزگەیەک بووە. عەقڵییەتێک کە بوونییەتی خۆی لە وەک یەک کردن، تاکدەنگی و کوشتنی ئەویتردا دەبینێتەوە و کولتوورێک بەرهەم دێنێ کە وەکوو فەرهەنگی "بژاردەکوژ"و "کۆمەڵگای بلیمەت کوژ" دەناسرێت.
دەسەڵات دەرکەوتی ئیرادەی سیاسیی حاکمە و لەسەر ئەم بنەمایە بڕیارەکانی سیاسی‌یە و ئامانج لە جێبەجێکردنی دابینکردنی ئامانجە سیاسی‌یە لە پێش دیاریکراوەکانە کە پێوەندییەکی راستەوخۆیان لەگەلڕ دەسەڵاتدا هەیە. بۆیە کاتێک کە حکوومەتێک بڕیاری مەرگ لە پێناو مانەوە و بەردەوامیی خۆیدا دەدا، وەها حوکمێک لە حاڵەتی تاکەکەسی دەرباز و لەگەڵ چارەنووسی گشتیی کۆمەڵگادا گرێ دەخوات. چوونکە مەبەست کوشتنی مەحکووم نیە، بەڵکوو بێدەنگ کردن و چەوساندنەوەی خەڵکێکە کە وەکوو مەحکووم بیر دەکەنەوە. بۆیە رووی پەیامی وەها کردەوەیەک بەرەو خەڵکە و جێبەجێکردنی بڕیاری لەسێدارەدانیش تەنیا لەداردانی جەستەی تاکێک نیە، بەڵکوو دەیانەوێت ئیرادە، داخوازی و زاڤری نەتەوەیەک لە سێدارە بەن و لە رۆح بێبەریی بکەن.
کوردەکان، ئەم خەڵکە بێبەشکراوە لە مافی دیاریکردنی چارەنووس و هەمیشە بەناحەق تاوانبار و مەحکوومکراو، دیرۆکیان تەژی لە گێڕانەوەی "کۆستی کوردبوون"ـە. زۆر کچ و کوڕی کوردستان تەنیا بەهۆی کوردبوون و عەشق بە نەتەوە و نیشتمان، یان بۆ چاوترسێن کردنی دراوسێیەکان و هاووڵاتییانی دیکەیان ناچار بە ماچکردنی سێدارەکان کران، تاکوو هیچ کوردێک ئارەزووی ئازادی و "خۆبوون"ی نەبێ. "لەیلا"و "شیرین"، کچانی "ئوردیبەهەشتی"ی کوردستان، دوو کەس لە کاروانیانی ئەم کاروانە درێژەدارە بوون.
لەیلا قاسم، کچە کوردێکی خەڵکی خانەقین بوو کە لە ساڵی 1972ی زایینی لە کۆلێژی ئەدەبیاتی زانکۆی بەغدا و لە بەشی کۆمەڵناسی وانەی دەخوێند. ئەو چالاکی مافەکانی ژنان و تێکۆشەری رێگای "کوردایەتی" بوو. کارێک کە بۆ دیکتاتۆریی زاڵ بەسەر عێراقدا قبووڵ نەدەکرا و سەرئەنجام لە چواری بانەمەڕی 1353ی هەتاوی لە لایەن دەزگا سیخوڕییەکانی عێراقەوە قۆڵبەست و لە بەندیخانە تاکەکەسییەکاندا رووبەڕووی دژوارترین ئەشکەنجە ببۆوە، بە جۆرێک کە بەهۆی ئەشکەنجە تاقەت پڕۆکێنەکان، چاوی راستی لەدەست دا. دەوڵەتی وەختی عێراق، ئەوی بە بۆمبدانانەوە و هەوڵدان بۆ تەقاندنەوەی گازینۆکان و شوێنە گشتی‌یەکان تاوانبار کرد. لەیلا لە وەڵامدا گوتبووی: "ئەمن تێرۆریست نیم، من خەباتکاری رێگای نەتەوەی خۆمم و بۆ دەستەبەرکردنی مافی ئەوان تێدەکۆشم." بەڵام رێژیمی بەعس بێ سەرنجدان بە راستییەکان و بە پشتبەستن بە تۆمەتە بێ‌بنەما وەپاڵدراوەکانی، لە 23ی بانەمەڕی 1353ی هەتاوی لەیلای لەگەڵ سێ تێکۆشەری دیکەی کورد کە یەکێکیان دەزگیرانەکەی بوو لە سێدارە دا. تێکۆشەرانێک کە بە پێی گێڕانەوەی هاوبەندییەکانیان بە خوێندنەوەی سروودی "ئەی رەقیب" مەرگی سەربەرزانەیان لە پێناو پاراستنی ژیانی ئازاد و سەربەستانەدا لە ئامێز گرتبوو. پاش لەسێدارەدانیشی بە مەرجێک تەرمەکەی رادەستی بنەماڵە کرایەوە کە هیچ چەشنە رێوڕەسمێک بەڕێوە نەبەن و گۆڕەکەشی دەبێ دوور لە نیشتمانی بێت. بەمجۆرە تەرمی لەیلا قاسم، کچە لاوی شۆڕشگێڕی کورد لە گۆڕستانی "تەریق السلام"ی شاری نەجەف بە خاک سپێردرا. بەڵام ئەو هیچکات لە لایەن خەڵکەکەیەوە لە بیر نەکرا و بە پێچەوانەوە بوو بە هەوێن و ئیلهامی زۆر چیرۆک، سروودو گۆرانیی شۆڕشگێڕانەی کوردەکان و هەزاران کچ بۆ زیندووڕاگرتنی ناوبانگ و بیرەوەریی لەیلا، ناوی لەیلایان لەسەر نرا.
"شیرین"یش کچێک لە رەچەڵەکی "لەیلا" بوو، ئەڤینداری وڵات و ئەهوورایی، کچێکی پاک کە بە پشت بەستن بە راستی و پاکی و بوێریی خۆی، دەسەڵاتدارانی زاڵمی "جەماران" و خواوەندانی "جەمکەرانی" بە فەرمی نەناسی و لە رێگای عەشق کە لە روانگەی ئەوەوە ئازادی بوو، ئەڤیندارانە لە پێناوی ژیانێکی ئازاد و هەتایی‌دا، هەرگیز نەمریی لە ئامێز گرت. شیرینیش وەکوو لەیلا، تۆمەتبار بە تیرۆر و جێبەجێکردن و دانانی بۆمب و هەوڵدان بۆ کوشتنی بێ‌تاوانان بوو. ئەویش ماوەیەکی زۆر ئەشکەنجە کرا و چاوەکانی بەرەو لێڵایی رۆیشت. ئەمیش وەک لەیلا، تاوانی کوردبوون، لە کوردستان لەدایکبوون و لە کوردستان ژیان، لێکدانەوە و فامکردن بوو.
هەنووکە لە کوردستاندا کەسێک نیە کە بە بیستنی ناوی "خوشکە لەیلا"، ناودارترین و خۆشەویسترین کچی مێژووی جووڵانەوەی کورد لە زەین و لە پێش چاوەکانی وێنا نەبێت، شایی بە خۆ نەکا و بۆ دەستەبەرکردنی ئامانجەکانی خۆی بە بەرپرس نەزانێت. ئەمڕۆ شیرین، لەیلایەکی دیکەیە. بە تەواو ئەو تۆمەت و تاوانانەی کە درابوونە پاڵ ئەو، حەکایەتەکە یەکێکە، حەکایەتێکی لەمێژینە، تەنیا ناوەکان جیاوازن. وەک بڵێی مێژوو دیسانەوەش دووپات بۆتەوە. لەیلا لە ریزی ئەو دەگمەن ژنە خەباتگێڕە ناودارانەی باشووری کوردستانە، بێگومان شیرینیش ئەمڕۆ لەیلای ساڵەکانی بەرەنگاریی کوردەکان دژ بە سەرەڕۆیەتیی ئیسلامییە. کۆماری ئیسلامی بە لەسێدارەدانی شیرین، مرۆڤی لە دار دا، ژنی لە دار دا، کوردی لە دار دا و خۆڕاگری... ، بەڵام لەسەر داری سێدارەکانی ئەوانەوە چرۆی هیوا و خودئاگایی و وشیاریی نەتەوەیی لە کوردستاندا پشکووت. جموجۆڵ و رابوونێکی بەدواوە بوو کە بە دڵنیایی‌یەوە تەنانەت کچانی کوێرە دێیەکانی کوردستانیش کە شیرینیش لە یەکێک لەو گوندانەوە هاتبوو، بە خۆ دێنێ و وایان لێ دەکا کە بزانن جیهانی ئەوان تەنیا لە چوارچێوەی گوندەکەیاندا تەواو نابێ و ئەوانیش پتانسییەلێکی جیاواز و تایبەت بۆ بەجووڵەخستنی چەرخەکانی "ژانی گەل"ن و دەتوانن سبەینێیەکی جیاواز بۆ هاونیشتمانیان بە دیاری بێنن. رەنگە دنیای شیرین بە رادەی گوندەکەیان بووبێ، یان تەنانەت کوێستانەکانی قەندیل، بەڵام ئەو بە مرۆڤانە بیرکردنەوە، خۆیی‌بوون و باوەڕمەندی بە ئیرادەی خۆی توانی ببێتە سیمبۆلێک کە ئەمڕۆ زۆرێک لە هاوماڵ و هاوتەمەن و کچانی وڵاتەکەی، جیهان لە رۆچنەی روانینی ئەوەوە پێڤاژۆ و پەیجۆر دەکەن و خۆیان بە شیرینەوە دەناسێنن. ئەو هەنووکە ناسنامەیەک بۆ کچانی وڵاتەکەیەتی. شیرینێک کە لە ئاخرین نامەکەی خۆیدا بەرانبەر بە زۆربێژان پارێزەرانی نەزانی و تاریکی نووسیبووی: "بە من دەڵێن وەرە و نکۆڵی لە کوردبوونی خۆت بکە." ئەمنێش دەڵێم: "ئەگەر کارێکی وەها بکەم، نکۆڵیم لە خودی خۆم کردووە؟"
Gerus46@yahoo.com
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر