مدارا،

اساسی برای دموکراسی و زندگی‌ای مسالمتجویانه

روز 16 نوامبر (25 آبان)، "روز جهانی مدارا" بود. این روز در سال 1995 از سوی کشورهای عضو یونسکو اعلام گردید و بیاننامه‌ی اصول مدارا نیز در آن روز به تصویب رسید.
متأسفانه طی سالهای اخیر، جهان به جای ثبات و زندگی‌ای مسالمت‌جویانه هنوز هم گرفتار جنگ، ویرانی، کاشتن تخم نفرت و تنفر و عدم تحمل همدیگر است که نتیجه‌ی آن، دارفور سودان، وضعیت مردم تامیل در سریلانکا و شرایط دشوار کردها و... بوده است. از سوی دیگر، بنیادگرایی مذهبی بیشتر از همیشه ریشه دوانیده و سوءاستفاده از تعصبات مذهبی برای دستیابی به اهداف غیرانسانی گسترش یافته است. عملیات انتحاری و قربانی کردن مردم غیر‎نظامی که برآیند انکار دیگری و تحمیل نگاه و عقیده خود بر غیر‎خود است به امری عادی و روزمره تبدیل شده است.
این مسئله تهدیدی بسیار جدی است که جهان آزاد را رودرروی توحشی عجیب قرار داده است.
متأسفانه این خوی جنگ‎افروزی هم در سطح فردی، هم در برخی جوامع و حکومتها وجود داشته و بدان مشروعیت داده می‌شود.
وقتی فردی یا جمعی خصوصیات یا جهانبینی خویش را حقیقت مطلق می‌شمارد، در واقع بر این اعتقاد است که دیگران در اشتباهند و لازم است دیگران را همانند خویش نماید. در حالی که پلورالیسم و تفاوت در همه‌ی زمینه‌ها دینامیسم حرکت فرد یا جامعه است و همگام با تولرانس بسترساز صلح می‌باشد که به همراه خود، توسعه و دموکراسی را نیز متحقق می‌سازند. زیرا مدارا نه وظیفه‌ای اخلاقی، بلکه در دنیای مدرن که بر مبنای حقوق فردی و شهروندی بنیان نهاده شده است ضرورتی سیاسی و قانونی نیز هست. بنابراین ما باید به عنوان اعضای جامعه مدنی بدون هیچگونه شرطی، تنها به دلیل انسان‎بودن انسانها حرمتشان را داشته و تفاوتهایشان را با صعه‌صدر پذیرا باشیم، در حالتی اینچنینی درکی وجدانی و نگرشی انسانی نسبت به مسائل شکل خواهد گرفت. دیدگاهی که حق زندگی و پیشرفت را به تمامی انسان‌ها داده و کثرت‌گرایی و تعدد را انکار نمی‌کند و موجودیت خویش را در عدم وجود دیگری نمی‌بیند.
در شرایطی آنچنانی که انسانها حاضر شوند ضمن تفاوتهایشان، هم‌آوایی و تفاهم داشته باشند، به عبارتی دیگر، قبول کنند که از حالت مونولوگ گذر و حاضر به گفتگو شوند، یعنی توانایی و تحمل گوش دادن به یکدیگر و قدرت درک تفاوتهای همدیگر را داشته‌ باشند، در چنین حالتی مسئولیت وجدانی و انسانی انسانها در قبال یکدیگر مطرح می‌گردد که در نتیجه‌ی آن، خشونت، محرومیت و تصفیه که سرچشمه‌ی آن عدم وجود تولرانس و ناشکیبایی است به تدریج کمرنگ شده و رخت بر می‌بندد.
شرایط اصلی جهت مدارا نمودن، نسبی‌نگری به جای مطلق اندیشی است، و اعتقاد به اینکه هیچکس صاحب تمامی حقیقت نیست و در کنار آن قدرت شنیدن و تحمل دیدن غیر از خود را نیز داشته باشیم و به غیر از خودمان، دیگران را نیز به شمار آوریم، همچنین این اجازه را به خود ندهیم که نظر خویش را بر افراد دیگر تحمیل نماییم. بنابراین هر یک از ما با در پیش گرفتن اصول مدارا می‌توانیم پشتیبان و نیرویی برای ساختن دنیایی بهتر و انسانی باشیم. ولتر می‌گوید:"من با آنچه شما می‌گویید مخالف هستم، اما تا پای جان از حق شما برای گفتن آن دفاع می‌کنم".